Z pustego i salomon nie naleje

Początkujący gracze, a bywa że i właściciele pól paintballowych, często mają problem z oszacowaniem niezbędnych zasobów banku powietrza, istotą jego przetaczania, wydajności butli itp. Dlatego poniżej postaramy się wyjasnić podstawowe kwestie w tym zakresie.

Butla matka
Butla „matka” to butla stanowiąca bank powietrza, z której to napełniane są butle markerowe. Są to butle o dużo wiekszej pojemności i ciśnieniu roboczym niż butla markerowa. Najpowszechniejsze z nich to butle 50 i 33 litrowe, o wartości składowania 300 bar, a ich pojemność to odpowiednio 15000 i 9900 litrów powietrza.

Butle matki napełniane są przy wykorzystaniu kompresorów 3-stopniowych, gwarantujących stopień sprężania w zakresie 300-330 bar. Najpopularniejsze z nich to kompresory elektryczne jednofazowe (wystepują również 3 fazowe i z silnikiem spalinowym) np.  o wydajności 100 litrów/ minutę czy  o wydajności 80 litrów na minutę. Jak łatwo policzyć czas napełnienia pustej butli matki (przy uwzględnieniu cyklu technologicznego tj. faktu, że zazwyczaj po godzinie pracy kompresor musi conajmniej 15 min. „odpocząć”) w przypadku butli 50 litrowej to 3 godziny, zaś 33 litrowej to prawie 2 godziny.

Przetaczanie powietrza
Do napełniania butli markerowych stosuje sie tzw. „przetoczki”. Na rynku dostępne są , sprawdzające się w przypadku napełniana małej liczby butli, z reguły na potrzeby własne gracza. Stosowanie tego typu urządzeń na polach komercyjnych, do napełniania kilkunastu czy kilkudziesięciu butli markerowych raz że jest kłopotliwe (napełnienie każdej kolejnej butli markerowej wymaga zakręcenia zaworu butli matki), dwa wcześniej czy później doprowadzi do wypracowania i rozszczelnienia zaworu butli matki. Jedynym rozwiązaniem dla pól paintballowych jest – nie wymagająca operowania zaworem butli matki, wyposażona w automatyczny zawór odcinający i odpowietrznik.

Butle markerowe
Najpowszechniejsze butle markerowe to butle aluminiowe (zwane potocznie „stalówkami”) o pojemności 0,8 litra powietrza sprężonego do 200 bar. Zatem pojemność takiej butli to faktycznie 160 litrów powietrza.

Na podstawie powyższych danych już możemy policzyć, iż z butli matki 50l 300bar możemy napełnić 31 pustych butli markerowych, osiągając w nich ciśnienie nominalne 200 bar (w przypadku butli 33l 300 bar jest to 20 butli).
Po napełnieniu podanej ilości butli ciśnienie w butli matce zostanie zredukowane do 200 bar.
I co dalej ? Oczywiście pozostałe w butle matce zasoby powietrza pozwolą napełniać kolejne butle markerowe, ale czy to ma sens ? Należy bowiem posiadać świadmość, iż dalsze napełnianie butli skutkować będzie tym, że każda kolejna butla markerowa bedzie posiadała coraz niższe ciśnienie. W dwudziestej kolejno napełnianiej butli nie przekroczy ono: w przypadku butli matki 50 litrowej – 150 bar, zaś w przypadku butli matki 33 litrowej – 100 bar. W praktyce skutkować to bedzie tym, iż gracz operujący pierwszą napełnianą butlą będzie w stanie oddać z tradycyjnego markera komerycjnego 350-400 strzałów, zaś ten korzystający z ostatnio napełnianej butli może mieć problem z opróżnieniem loadera kulek.
Wniosek – butle 200 bar jako butle matki to jednak totalne nieporozumienie. Pola paintballowe korzystające z takowych (a jest ich sporo – czy to z powodu nieświadmości, czy też braku dostępu do kompresora 300 bar czy też zaopatrujące sie w takie używane butle po „taniości”) powinny mieć świadomość, iż takie rozwiązanie im renomy nie przyniesie, nie idzie w parze z satysfakcją klientów i zadowoleniem z bezproblemowego przebiegu gry.

Powyższe rozważania dotyczą napełniania butli zupełnie pustych.
A jak to wygląda w praktyce ?

Większość najpopularniejszych markerów mechanicznych* przestaje pracować przy ciśnieniu około 80 bar. Butla markerowa w trakcie gry nigdy nie jest zupełnie opróżniana, pozostaje w niej powietrze, którego ilość jest jednak za mała do napięcia sprężyny głównej. Zatem kolejne napełnianie butli markerowej jest faktycznie jej dopełnianiem. do siągnięcia wartości nominalnej 200 bar potrzebuje zatem wtłoczenia ok. 100 l powietrza.
Jako to przekłada się na wydajność butli matki ? Na ile mi starczy powietrza w butli matce ? Z butli matki 50 litrowej 300 bar jesteśmy w stanie dopełnić ok. 50 butli markerowych, z 33 litrowej ok. 33 butli markerowych.**

Gdy już posiadasz świadomość jak to się odbywa, możesz zaprogramować wielkość swojego banku powietrza. Uwzględniając:
– wydajność markera (pamietając że o ilości wystrzeliwanych z tego samego markera kulek również decydują: warunki atmosferyczne, stan czystości wewnątrz markera, smarowanie uszczelek, opory spowodowane resztkami farby czy np. piachem, wartość ustawionej prędkości wylotowej fps)
– liczebność grup klientów i ilość grup obsługiwanych w danym czasie
– upodobania klientów czy też wielkość sprzedawanych pakietów kul
jesteś w stanie określić swoje zapotrzebowanie na gaz, skonfigurować odpowiednio pojemny bank powietrza, umożliwiający bezproblemową zabawę.

Mam nadzieję, że czas poświęcony na lekturę powyższego tekstu przełoży się na praktyczne wykorzystanie przedstawionych informacji. W kolejnym artykule opowiem o alternatywach dla powietrza, odpowiadając jednoczesnie na często stawiane pytanie <„co jest lepsze ?”>

* wyliczenia oparto o parametry pracy najpowszechniejszych markerów mechanicznych wysokociśnieniowych (800-850 PSI) stosowanych w komercji – Tippmann, BT-4, Valken
** przy obliczeniach dokonano pewnych uproszczeń i zaokrągleń, nie uwzględniono innych czynników – np. strat powietrza przy odpowietrzaniu układu przy przetaczaniu powietrza, wpływu temperatury otoczenia itp.